Ovako su Srbi nekada slavili slavu! Strogo se poštovao jedan običaj koji živi i danas

Slava je jedan od najstarijih i najvažnijih običaja u Srbiji, koji se održava već više od 1.000 godina. Iako je povezana s hrišćanstvom, ona ima duboke korene u prehrišćanskoj tradiciji, naročito u kultu predaka koji je bio od presudnog značaja za Slovene, a posebno za Srbe.

Ovaj običaj predstavlja način čuvanja porodice, istorije i veze sa precima, što je kroz vekove ostalo utemeljeno kao sastavni deo srpske kulture.

Istorijski gledano, slava je hristijanizovani oblik starog slovenskog praznika posvećenog zaštitnicima doma i ognjišta. Sam naziv "slava" dolazi iz vremena kada su Sloveni obeležavali dan posvećen svojim precima, verujući da oni nastavljaju život i da je važna veza između živih i mrtvih. Kako se čvrsto verovalo da pokojnici nastavljaju život posle smrti, što se ogleda u pogrebnim ritualima poput daća, uz druge posebne praznike mrtvih, zadušnice, koje se proslavljaju na grobovima i po kućama, otud se i na dan slave predaka kao žrtva umrlima prilaže i hrana i žito, a ova gozba se tako prenela i do današnjih dana u vidu bogate slavske trpeze, obrednog kolača i slavskog žita.

Najstariji zapis o slavi datira iz 1018. godine

Najstariji pomen o slavi datira iz 1018. godine. Veruje se da su u vreme pokrštavanja, Srbi, negde krajem 9. veka, prihvatili dan masovnog krštenja kao dan zaštitnika doma ili je svako pleme imalo svog sveštenika zaštitnika.

Zanimljivo je da su kroz vekove običaji vezani za slavu i dalje opstali, iako je bio veliki otpor prema prehrišćanskim praksama.

Pošto je paganski narodni običaj bilo nemoguće iskoreniti kod ranih Srba koji su primili hrišćanstvo, srpski arhiepiskop Sveti Sava je u 13. veku kanonizovao stare narodne običaje i uputio sveštenstvo da ih nasilno i uzaludno ne progone, nego da im daju hrišćansko obeležje. Tada su slave počele da se slave kao porodični praznici u kućama, jer su svečarske gozbe sa krvnim žrtvama kod crkve od tada bile zabranjene. Tako je slava ušla u hrišćansko-pravoslavne običaje.

Današnja forma slave, koja je postala specifična i prepoznatljiva u pravoslavnom hrišćanstvu, uobličena je 1862. godine od strane mitropolita Srbije Mihaila.

Kroz vreme, slava se zadržala kao simbol srpske kulture i tradicije, koji se prenosi sa generacije na generaciju, ali i proširuje, pa tako danas osim porodičnih, postoje i crkvene, seoske, gradske i mnoge druge vrste slava.

Bonus video:

(Espreso / Poreklo.rs / Prenela: J.N.)